پس از گذراندن دوره پزشکی عمومی، یکی از گزینه هایی که پزشکان در ایران پیش رو دارند، ادامه تحصیل در یکی از رشته های تخصصی می باشد. از آنجا که انتخاب رشته تخصصی آینده کاری و حتی زندگی هر پزشک را می سازد، این تصمیم جز چالش برانگیزترین انتخاب های پزشکان در زندگی است.
دانشجویان پزشکی در طول دوره عمومی با بیشتر رشته های تخصصی در قالب بخش های خود آشنا می شوند، اما برخی رشته ها در این میان کمتر معرفی می گردند. از این رو گاهی انتخاب رشته تخصصی برای پزشکان امری دشوار است. اگرچه فرآیند انتخاب رشته در سال های اول پزشکی آغاز می شود، اما در این میان مسائل مختلفی می تواند بر آن تاثیر بگذارد، مخصوصا در ایران که انتخاب رشته بر اساس نمره یک امتحان جامع صورت می گیرد.
در تحقیقی در ایالات متحده آمریکا، ۱۴ معیار کلی برای انتخاب رشته به دانشجویان ارائه شد که شامل: ۱) خلاقیت، ۲) درآمد خوب، ۳) تنوع فعالیتها، ۴) امنیت شغلی، ۵) استقلال، ۶) قدرت تصمیم گیری، ۷) پرستیژ اجتماعی، ۸) تکمیل کار، ۹) کار با مردم، ۱۰) کار کردن با دستان، ۱۱) کار کردن با فکر، ۱۲) مراقبت از مردم، ۱۳) داشتن اوقات فراغت کافی طی رزیدنتی و پس از آن، ۱۴) تشویق بیماران و دیگران، بود.
علاوه بر توانایی ها و استعدادهای فیزیکی، شخصیت نقش مهمی در انتخاب رشته دارد. افرادی که ارتباط طولانی را با بیماران دوست دارند، اینگونه ارتباط را در رشته‌های داخلی، کودکان و زنان خواهند یافت. اگر مایل به کسب سریع نتایج درمانی باشند، جراحی، پوست و بیهوشی مناسب است. روانپزشکان افرادی کنجکاو و با سؤالات بدون پاسخ فراوان بوده و جراحان مصمم و فعال هستند.
بسیاری از پزشکان علاقمند هستند مورد توجه و تشویق بیماران و دیگران قرار گیرند و حتی افراد خانواده شان به آنها افتخار کنند. در رشته هایی مانند طب هسته ای، پاتولوژی و رادیولوژی این امر میسر نمی شود و فرد ممکن است تا پایان عمر احساس رضایت شغلی نداشته باشد.
بنابراین برای انتخاب رشته لازم است فرد شناخت کامل از خود و رشته های مختلف داشته باشد، تا بتواند انتخاب درستی انجام دهد.
در این مطلب سعی شده تا برای آشنایی هر چه بیشتر شما، رشته های تخصصی مختلف از جهات گوناگون مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. در این راه از منابع و آمار مختلف بین المللی و داخلی استفاده شده تا چشم انداز مناسبی برای شما حاصل گردد.
رشته بیهوشی
نمای کلی: متخصص بیهوشی پزشک متخصصی است که در مدیریت درد، بیهوشی های جراحی، انواع بی حسی ها و مراقبت های ویژه مهارت دارد. او با ارزیابی های قبل از عمل و درمان بیماران در شرایط خاص از قبیل؛ الف) مدیریت دردهای مزمن، ب) احیای قلبی و ریوی، ج) مدیریت و درمان بیماران بسیار بدحال یا آسیب دیده در بخش مراقبت های ویژه نیز سر و کار دارد.
تاریخچه در ایران: گروه آموزشی بیهوشی برای اولین‌بار در سال ۱۳۴۲ در دانشگاه شیراز از گروه جراحی مستقل شد. اولین امتحان بورد تخصصی بیهوشی در سال ۱۳۵۵ در اصفهان برگزار شد. در حال حاضر بیش از بیست مرکز دانشگاهی در تربیت دستیاران این رشته فعال هستند و ماحصل این تلاش وسیع حضور بیش از ۳ هزار نفر متخصص بیهوشی در سراسر ایران تا سال ۱۳۹۰ است که از حیث این تخصص، کشور را به خودکفایی رسانده‌اند.
دوره آموزش تخصصی: طول دوره ۴ سال است. طبق کوریکولوم آموزشی تاکید بر وجود مبحث و امکانات Pain و ICU در برنامه جدید اضافه شده و آموزش پروسیجرهایی از قبیل اکوی TE،برونکوسکوپی فایبراپتیک و نظایر آن، به روزرسانی شده است. دوره دستیاری این رشته جز رشته های پرکشیک به حساب می آید.
نیازهای کشور و وضعیت موجود: تعداد تختهای بیمارستانی کشور در سال ۱۳۹۰، ۱۵۰ هزار تخت است که به طور استاندارد، ۳ درصد آنها مربوط به اتاق عمل است و حدودا ۴۵۰۰ اتاق عمل همزمان وجود دارد و از آنجا که به ازاء هر دو تخت فعال یک متخصص بیهوشی مورد نیاز است، ۲۲۵۰ متخصص بیهوشی فعال برای پوشش اتاق‌های عمل مورد نیاز کشور است.
با توجه به اینکه در کشور تقریبا ۲۵۰۰ تخت ICU موجود است و با فرض اینکه پوشش همه این تخت‌ها برعهده متخصین بیهوشی باشد و با توجه به اینکه به ازاء هر ۸ تخت فعال یا غیرفعال نیاز به یک متخصص بیهوشی است، برای پوشش تختهای ICU کشور نیز نیاز به حدودا ۳۱۳ متخصص بیهوشی است.
در مجموع تعداد متخصصین بیهوشی مورد نیاز کشور برای اداره اتاق‌های عمل و بخش‌های ICU: ۲۵۶۳ = ۲۲۵۰+۳۱۳٫ با در نظر گرفتن اینکه اعمال جراحی سخت و پیچیده نیاز به یک نفر متخصص بیهوشی ثابت بر بالین بیمار دارند، لذا ۱۰ درصد دیگر به این تعداد اضافه میشود، یعنی: ۲۸۱۹ = ۲۵۶۳+۲۵۶ نفر نیاز کلی کشور به متخصص بیهوشی در شرایط فعلی است. با در نظر گرفتن مشکلات موجود در توزیع مناسب نیرو و به منظور جبران اثرات آن این تعداد ۳۰۰۰ نفر در نظر گرفته میشود که خوشبختانه براساس آمارهای انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه تقریبا همین تعداد در کشور مشغول به کار هستند.
نیازهای سالیانه برای حفظ وضعیت موجود: جهت جایگزینی افراد بازنشسته با فرض ۳۵ سال کار برای هر فرد، ۸۲ = ۳۵ / ۲۸۱۹ نفر نیاز سالانه و برای جایگزینی افراد از کار افتاده به علل مختلف سالانه ۳ نفر در نظر گرفته میشود. ۲۰ نفر در سال نیز جهت افزایش تختهای بیمارستانی و یا پیدایش ماموریتهای جدید شغلی به رقم فوق اضافه میشود. درمجموع: ۱۰۵ = ۲۰ + ۳ + ۸۲ نفر نیاز کلی کشور به تربیت دستیار بیهوشی در سال با در نظر گرفتن کلیه جوانب می باشد.
بازار کار متخصص بیهوشی و آینده شغلی: با توجه به اینکه در هر نوع عمل جراحی متخصص بیهوشی و دستیار او باید حضور داشته باشد، می توان گفت نیاز به این شغل تقریبا دائمی است . از آنجایی که تکنولوژی در این حوزه به سرعت در حال گسترش است، داروها، دستگاه ها و تجهیزات جدیدی در حوزه بیهوشی به بازار ارائه می شود که هر روز استرس و ریسک این شغل را پایین تر آورده و ایمنی آن را بالاتر می برد.
در کنار موارد بالا متخصص بیهوشی می تواند کلینیک درد راه اندازی کند و یا دراین گونه کلینیک ها استخدام شود. این یک زمینه کاری تقریبا جدید برای این متخصصان است که بازار خوبی نیز دارد.
با توجه به محاسبات بالا و موقعیت های شغلی جدید ایجاد شده، به نظر می رسد آینده شغلی مناسبی در انتظار این متخصصین باشد.
درآمد و حقوق متخصص بیهوشی: به طور کلی گفته ها حاکی است متخصصان بیهوشی درآمدهای متفاوتی از متوسط تا عالی دارند که به عوامل مختلفی بستگی دارد. البته مانند همه مشاغل متخصصانی که دارای علاقه و پشتکار لازم باشند، می توانند در این شغل موفق شده و درآمدهای بالایی نیز داشته باشند.
آمارهای کشورهای دیگر نشان می دهد، متوسط درآمد سالیانه متخصصان بیهوشی در سطح بالا و خوبی قرار دارد و شاید بتوان این شغل را یکی از مشاغل پردرآمد دنیا قلمداد کرد. متوسط درآمد سالانه متخصصان بیهوشی در سال ۲۰۱۳ در امریکا، بیش از ۱۸۷٫۲۰۰ دلار می باشد.
توجه: فلوشیپ‌های بیهوشی عبارتند از: ۱) بیهوشی قلب (ایران، اهواز، شیراز، شهید بهشتی و مشهد)، ۲) درد در بیهوشی (ایران، تهران و شهید بهشتی)، ۳) بیهوشی پیوند اعضاء داخل شکم (شیراز)، ۴) بیهوشی کودکان (شهید بهشتی و مشهد)، ۵) بیهوشی مغز و اعصاب (اصفهان)، ۶) طب تسکینی (تهران)
رشته پوست
نمای کلی: رشته تخصصی بیماری های پوست یک رشته تخصص بالینی است که به اختلالات و بیماری های پوست، مخاط، مو و ناخن ها و تعدادی از بیماری های آمیزشی می پردازد. متخصصین پوست با گستره وسیعی از بیماری ها شامل آکنه، زگیل، درماتوزهای التهابی، کانسرهای پوست، بیماری های اتوایمیون، درماتوزهای شغلی و درماتیت های تماسی، سر و کار دارند. روش های درمانی در این رشته از اقدامات جراحی (از قبیل برداشتن ضایعات، اسکلروتراپی، جراحی لیزری، لیپوساکشن، کاشت مو و درمان های تقویت بافت) تا اقدامات مراقبتی از پوست سالم، پیشگیری از بیماری های پوستی و درمان پیری پوست متفاوت است.
تاریخچه در ایران: رشته بیماریهای پوست، برای اولین‌بار با تأسیس درمانگاه پوست در بیمارستان رازی تهران در سال ۱۳۲۲ به همت مرحوم دکتر محمدعلی ملکی‌یزدی و تأسیس درمانگاه پوست در بیمارستان سینا به همت مرحوم دکتر محمد صدری به عنوان یک تخصص پزشکی در ایران آغاز شد. در حال حاضر پس از گذشت حدود ۵۰ سال، در ۱۱ دانشگاه علوم پزشکی کشور، برنامه دستیاری این رشته دایر است.
دوره آموزش تخصصی: طول دوره ۴ سال است. این رشته جز رشته های پرطرفدار در ایران می باشد و جز رشته های به اصطلاح رست که به دلیل ماهیت کم استرس و کشیک های معمولا کم آن است، محسوب می شود.
حدود نیاز به تربیت متخصص در این رشته در ده سال آینده: براساس نظرات کمیته راهبردی رشته پوست، در حال حاضر نیاز به ۷۲۰ نفر متخصص پوست داریم و در ۱۰ سال آینده این نیاز ۸۰۰ نفر تخمین زده میشود. چنانچه برای ۱۱ مرکز فعلی تربیت کننده دستیار و مراکز تحقیقاتی فعلی و آتی نیز نیروهای مورد نیاز را به این عدد اضافه کنیم، حدود نیاز ۸۵۰ نفر خواهد بود. در حال حاضر حدود ۷۰۰ نفر متخصص پوست در کشور فعالیت دارند، بنابراین با اضافه کردن افرادی که طی ۱۰ سال آینده از عرصه‌های خدمت خارج می‌شوند، حدود نیاز ۹۰۰ نفر تخمین زده میشود که با کسر ۷۰۰ نفر موجود باید برای ۲۰۰ نفر برنامه‌ریزی شود.
بازار کار متخصص پوست و آینده شغلی:
از نظر اقتصادی: با توجه به توجه زیاد مردم مخصوصاً در عصرحاضر به زیبایی پوست و مو و انجام عمل های زیبایی درآمد بسیار خوبی خواهد داشت. البته با توجه به درآمد بالای این رشته اخبرا حتی دیده شده کسانی که پزشک هم نیستند، با انگیزه کسب درآمد وارد این رشته شدند و پس از گذراندن دوره های کوتاه ۳ ماهه Skin Care در بعضی از امور زیبایی از قبیل تزریق بوتاکس کارهایی انجام می دهند. این قبیل دخالت ها در این رشته که با مخالفت متخصصین پوست نیز همراه بوده، آینده شغلی این رشته را تحت تاثیر قرار می دهد.
از نظر اجتماعی:با توجه به حساسیت شدید نسبت به این رشته ی خاص یک متخصص پوست از موقعیت اجتماعی خاص و خوبی برخوردار است.
توجه: تنها فلوشیپ این رشته، درماتوپاتولوژی است که این رشته در ۳ دانشگاه تهران، شهید بهشتی و کرمان ارائه میشود.
رشته رادیولوژی
نمای کلی: رشته تخصصی رادیولوژی یک رشته تخصص بالینی است که دربرگیرنده مجموعه ای از روش های تصوبربرداری تشخیصی و مداخله ای پزشکی با استفاده از: اشعه ایکس، اولتراساند، امواج مغناطیسی و سایر انواع انرژی های تشعشعی یا نافذ و تفسیر نتایج آنها می باشد.
علاوه بر تفسیر نتایج تصویربرداری، رشته رادیولوژی شامل گستره وسیعی از اقدامات با تهاجم اندک (minimally invasive) شامل بیوپسی، درناژ، آنژیوگرافی، امبولبزاسیون، آنژیوپلاستی، کارگذاری استنت، آرتروگرافی، میلوگرافی، و غیره می باشد.
تاریخچه: انجمن رادیولوژی ایران در سال ۱۳۴۵ توسط مرحوم دکتر روح الامینی تاسیس شد، این انجمن در آغاز هم نقش یک نهاد تخصصی و نیز یک انجمن علمی با تمرکز بر علم و طبابت رادیولوژی در ایران را داشت. سابقاً «رادیولوژی» (یا همان پرتوشناسی) اطلاق بر رشته‌ای می‌شد که در آن از روشهای پرتوی یونیزان استفاده می‌شد. اما امروزه «رادیولوژی» شامل علوم تصویری غیر پرتوی مثل ام آر آی و سونوگرافی نیز می شود.
دوره آموزش تخصصی: طول دوره ۴ سال است. این رشته در سال های اخیر جز پرطرفدارارین رشته های تخصصی در ایران بوده است، به طوری که بیشتر رتبه های برتر امتحان دستیاری وارد این رشته می شوند.
بازار کار و آینده شغلی: دانش رادیولوژی تشخیصی در سالهای اخیر بسرعت پیشرفت کرده و امکانات تشخیص پزشکی را به طور غیرقابل تصوری به پیش رانده است. همچنین رادیولوژی مداخله ای در تشخیص و درمان بیماران اندیکاسیون های بسیاری پیدا کرده است که هر روز در حال پیشرفت و توسعه می باشد. از این رو نیاز به متخصصین این رشته هر روز بیشتر می گردد. به نظر می رسد هنوز این رشته در ایران بازار کار خوبی داشته باشد. البته اخیرا با توجه به افزایش ظرفیت رزیدنتی این رشته و همچنین ورود رشته های دیگر در حیطه کاری آن به خصوص سونوگرافی، نگرانی های در بین رادیولوژیست ها از نظر آینده این حرفه به وجود آمده است. در حال حاضر این رشته جز رشته های پردرآمد پزشکی در ایران می باشد.
رشته طب اورژانس
نمای کلی: طب اورژانس یک تخصص بالینی است که به ارزیابی، احیاء، تثبیت ، تشخیص و مراقبت از بیماران اورژانس می پردازد. این رشته تخصصی یک رشته پرفشار، با سرعت بالا و با تنوع زیاد است که دربرگیرنده اطلاعات علوم پایه و دانش بالینی لازم و مهارتهای مناسب جهت تشخیص، تصمیم گیری و درمان بیماران مراجعه کننده به اورژانس و نیز مدیریت بخش اورژانس و حوادث غیرمترقبه می باشد. تخصص این رشته همچنین باید بتواند به عنوان عضوی مؤثر از تیم پزشکی با متخصصین رشته های دیگر و نیز نظام اورژانس پیش بیمارستانی همکاری نماید.
تاریخچه: خواستگاه رشته طب اورژانس به عنوان یک تخصص مستقل از کشور ایالات متحده می باشد. نخستین برنامه ۲۴ ساعته «طب اورژانس» توسط دکتر James Mills ایجاد شد. در سال ۱۳۸۰ به طور رسمی آموزش تخصصی این رشته در دانشگاه علوم پزشکی ایران آغاز شد. در سال ۱۳۸۳ دو دانشگاه علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی اقدام به راه اندازی رشته طب اورژانس و پذیرش دستیار تخصصی طب اورژانس کردند و سپس به تدریج در سایر دانشگاه های علوم پزشکی کشور هم احداث شد.
دوره آموزش تخصصی: طول دوره آموزش در این رشته ۳۶ ماه است. نکات منفی که متخصصین این رشته از آنها خوششان نمی آید، عبارتند از: استرس زیاد در محل کار، شبکاری های زیاد، عدم تداوم مراقبت از بیمار و برخورد نامناسب بیماران نگران و وحشتزده. از نکات منفی دیگر میتوان به کار فقط در بیمارستان و درمانگاه اشاره کرد و عملا امکان مطب داری وجود ندارد.
خصوصیات متخصص طب اورژانس: آنچه از خصوصیات آنها می توان گفت، آن است که آنها همیشه آماده عمل هستند و احتمالاتی را که ممکن است در ساعات آینده اتفاق بیافتد، حدس می زنند و در مواقع استرس کاملا خونسرد بوده و همیشه آماده اند تا با موارد اورژانس غیرمترقبه، برخورد کنند. آنها باید افرادی متین و خونسرد باشند که قادر باشند، در یک لحظه تمام مشکلات را بررسی کرده و تصمیم لازم را بگیرند.
بازار کار و آینده شغلی: با توجه به نوپا بودن این رشته و نیاز همه بیمارستان ها به متخصص طب اورژانس، به نظر می رسد متخصصین این رشته آینده شغلی خوبی داشته باشند. بازار کار این رشته حتی در شهرهای بزرگ نیز هنوز اشباع نشده، و جز معدود رشته ها از این منظر می باشد.
رشته جراحی عمومی
نمای کلی: رشته جراحی عمومی شاخه ای از علوم پزشکی است که به درمان بیماری های قسمت های مختلف بدن انسان با تکیه بر استفاده از روش های جراحی می پردازد . تأکید این رشته، کار بـر روی تروماهـا، بیماری هـای دسـتگاه گـوارش، شکم، گردن، غدد درون ریز، عروق محیطی، نسوج نرم و پستان می باشد.
تاریخچه: «جراحی نوین» با پیدایش روشهای نوین بیهوشی و با شکل گیری روش هایی برای کنترل خونریزی، عفونت و درد، شکل گرفت. در سالهای اخیر با گسترش پزشکی نوین در کشور ایران رشته جراحی عمومی بصورت مادر رشته های جراحی بصورت اکادمیک در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران راه اندازی شد. پرچمدار راه اندازی ان پرفسور عدل بودند که این کرسی را در دانشکده پزشکی راه اندازی کردند و بتدریج رشته های ارتوپدی، جراحی اعصاب، جراحی کلیه ،زنان، چشم و گوش و حلق و بینی از این رشته جدا گردید.
دوره آموزش تخصصی: طول دوره جراحی عمومی «چهار سال» است. نکات منفی این دوره شامل کشیک های زیاد، استرس و سختی کار، و ماهیت سریع و پرفشار آن می باشد.
بازار کار و آینده شغلی: از آنجا که تا کنون اقدام جامعی در خصوص بررسی تعداد متخصصین مورد نیاز صورت نگرفته است لذا تعداد موجود و مورد نیاز مشخص نمی باشد. اما گفته ها حاکی از این است که با توجه به تخصصی و فوق تخصصی شدن جراحی، وضعیت جراحان عمومی مانند گذشته نیست، به طوری که نبودن امنیت شغلی و مسائل مالی جز مشکلاتی است که جراحان معمولا از آن نام می برند.
رشته های فلوشیپ و فوق تخصصی:
رشته های فوق تخصصی مشتق از رشته عبارتند از : جراحی قلب ، جراحی ترمیمی ، جراحی قفسه صدری و جراحی اطفال .
رشته های فلوشیپ در حال حاضر عبارتند از : جراحی عروق ، جراحی درون بین (لاپاراسکوپی) ،جراحی گوارش تحتانی (کولورکتال) و جراحی سرطان .
رشته داخلی
نمای کلی: بیماریهای داخلی یک رشته تخصصی بالینی پزشکی است که دانش آموختگان آن با کسب دانش، مهارت، نگـرش و رفتارهـای لازم ،در جهت پیشگیری، ارزیابی، تشخیص، مراقبت، درمان و پیگیری بیماری های داخلی اقدام می نمایند.
تاریخچه: آموزش تخصصی طب داخلی به عنوان یکی از قدیمی ترین رشته های تخصصی، بیش از یک قرن است که در دنیا راه اندازی شده است. ایـن تخـصص در ایران بعد از سال ۱۳۳۰ آغاز به کار نموده است. در آخرین دوره پذیرش دستیاری توسط دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصـصی در سال ۱۳۸۵ در ۲۵ دانشگاه بیش از دویست (۲۰۰) نفر دستیار داخلی پذیرش شده است. به مرور زمان رشـته هـای تخصـصی بیماری های عفونی و گرمسیری، نورولوژی و قلب و عروق از این تخصص جدا شدند.
دوره آموزش تخصصی: طول دوره «چهار سال» است. این رشته به عنوان یک رشته مادر دارای حجم زیادی از دروس می باشد که لازم است متخصص داخلی بر آنها مسلط باشد. همچنین در دوره رزیدنتی کشیک های فشرده با تعداد زیاد بیمار، از ویژگی های آن است.
بازار کار و آینده شغلی: با راه اندازی رشته های فوق تخصصی و نبود یک سیستم ارجاع در نظام بهداشتی درمانی کشور وضـعیت نامناسـبی از نظـر آمـوزش طـب داخلی عمومی و جایگاه یک متخصص داخلی در این سیستم ایجاد شده است. از این رو به نظر می رسد آینده شغلی این متخصصین به خصوص در شهرهای بزرگ وضعیت مناسبی نخواهد داشت. اما برای رشته های فوق تخصصی این رشته وضعیت کاملا متفاوت است و هنوز تعداد زیادی مورد نیار است.
رشته های فوق تخصصی مشتق از رشته: بیماری های غدد درون ریز، بیماری های گوارش، بیماری های کلیه، بیماریهای مفاصل و بافت همبند، بیماریهای خون و انکولـوژی، بیماریهـای ریـه و بیماریهای قلب و عروق.
رشته نورولوژی
نمای کلی: بیماری های مغز و اعصاب یک رشته تخصصی بالینی پزشکی است که به بیماری های سیستم عصبی شامل اختلالات مغز، نخاع، اعصاب محیطی و همچنین عضلات می پردازد. بخش زیادی از کار یک نورولوژیست مشاوره است، اما می تواند به عنوان پزشک اولیه بیمار نیز باشد.
تاریخچه: بدون شک شارکو فرانسوی نقش انکارنشدنی در پیشرفت این رشته داشته، به‌طوری که وی را پدر علم نورولوژی می‌نامند. پایه گذاری نورولوژی به عنوان یک رشته مدرن در ایران تا اندازه زیادی مدیون دانشمندانی است که پس از اتمام تحصیلات خود در زمینه نورولوژی در خارج از کشور به تدریس و تربیت خیل انبوهی از متخصصین جوان پرداخته و این رشته را در ایران بنا نهادند.
حدود نیاز به تربیت متخصص در این رشته در ده سال آینده: مروری بر تعداد نورولوژیست‌های کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد، در این کشورها تعداد مورد نیاز نیرو به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت یک متخصص باشد. لذا با توجه به جمعیت ۷۲ میلیون نفری کشور در حال حاضر، نیاز به ۷۲۰ متخصص داخلی اعصاب داریم و در ده سال آینده با جمعیت حدود ۸۵ میلیون نفر این نیاز به ۸۵۰ نفر خواهد رسید. چنانچه برای دانشگاه‌های فعلی، تربیت کردن دستیار و مراکز تحقیقاتی فعلی و آتی نیز نیروهای مورد نیاز را به این عدد اضافه کنیم، حدود نیاز به ۹۰۰ نفر خواهد رسید. در حال حاضر تعداد متخصصین نورولوژی ۷۰۰ نفر می باشد، که با احتساب افرادی که طی ۱۰ سال آینده از عرصه خدمت خارج می شوند، نیاز به برنامه ریزی برای ۳۰۰ نفر می باشد.
بازار کار و آینده شغلی: با توجه به نیاز موجود و بازار کار فعلی این رشته، به نظر می رسد در آینده همچنان فرصت های شغلی خوبی در انتظار این متخصصین باشد.
توجه: فلوشیپ‌های این رشته «پزشکی خواب» و «مولتیپل اسکلروز (MS)» است.
رشته جراحی مغز و اعصاب
نمای کلی: رشته جراحی مغز و اعصاب یک شاخه تخصصی بالینی از علوم پزشکی است که فراگیرندگان آن در زمینه های مربوط به مشکلات سیستم عصبی مرکزی ، محیطی ، سیستم عصبی خودکار ،جمجمه ،ستون فقرات و سایر ساختارهای حمایت کننده آن به مطالعه می پردازند و در جهت تشخیص ، درمان جراحی ،غیر جراحی ، مراقبت و بازتوانی انواع بیماری های مربوط به آنها اقدام می کنند.
تاریخچه: رشته تخصصی جراحی مغز و اعصاب در سال ۱۸۸۷ میلادی توسط سرویکتور هورسلی در انگلستان بنیان گذاری شد و با فاصله کمی در آمریکا توسط کوشینگ توسعه یافت. در ایران معاصر همراه با پیشرفت جراحی مدرن بعضی اعمال جراحی مغز و اعصاب مانند تخلیه هماتوم داخل جمجمه و اعمال ستون فقرات توسط جراحان عمومی، مخصوصاً پروفسور یحیی عدل انجام می شده است. رشته تخصصی جراحی مغز و اعصاب و برنامه این رشته در سال ۱۳۳۰ توسط آقایان پروفسور نصرت ا… عاملی و پروفسور ابراهیم سمیعی پایه گذاری شد.
دوره آموزش تخصصی: طول آموزش در این دوره ۵ سال است. این رشته یکی از سخت ترین دوره های رزیدنتی را داراست. در ایران کشیک های زیاد در ماه،سنگینی کار و مسئولیت زیاد از ویژگی هایی است که باعث می شود پزشکان برای ورود به این رشته شک داشته باشند.
حدود نیاز به تربیت متخصص در این رشته در ده سال آینده: با توجه به آمار جهانی و نظر کمیته تدوین در مورد نیاز کشور به ازای هر ۱۵۰۰۰۰ نفر ، ۱ جراح مغزواعصاب، نیاز کشور به ازای افزایش جمعیت در ۱۰ سال آینده حدود ۶۰۰ نفر خواهد بود که در حال حاضر حدودا همین تعداد متخصص رشته جراحی مغزواعصاب در کشور مشغول به کار می باشند.
بازار کار و آینده شغلی: جراحی مغز و اعصاب جز رشته های پردرآمد پزشکی و البته سخت به حساب می آید. در خصوص وضعیت استخدام ایت جراحان اطلاعات دقیقی در دسترس نمی باشد. اما طبق برخی گفته های غیر رسمی به نظر می رسد تعداد جراحان مخصوصاً در شهرهای بزرگ به نسبت بیماران موجود در حد استاندارد جهانی است. در اکثر شهرهای کوچک جراحان متبحر و متخصص یا وجود ندارد و یا بسیار کم است. بنابراین در کنار برخی از سختی های زندگی در این شهرها، فرصت شغلی زیادی در این مناطق برای آنها وجود دارد.
رشته زنان و زایمان
نمای کلی: رشته زنان و زایمان یک رشته تخصصی بالینی است که به پیشگیری، تشخیص، درمان و پیگیری بیماری های زنان می پردازد. این رشته ترکیب دو حیطه تخصصی است: obstetrics، که تمرکز آن مراقبت زنان قبل، حین و بعد از زایمان است، و gynecology، که به تشخیص و درمان بیماری های دستگاه تولیدمثل زنان و بیماری های پستان می پردازد.
تاریخچه: از سال ۱۳۳۰ بخش جراحیهای زنان به تدریج در بخش های زنان و زایمان بیمارستان گوهرشاد تشکیل و به بیمارستان امام خمینی منتقل شدند. همچنین در شهرهای تبریز (۱۳۲۶)، شیراز (۱۳۳۵)، اهواز (۱۳۴۷) و مشهد (۱۳۳۶) بخش های زنان و زایمان تأسیس شدند. در سال ۱۳۴۲ گروه آموزشی بیماری های زنان و زایمان تشکیل شد.
دوره آموزش تخصصی: طول آموزش در این دوره ۴ سال است. در ایران این رشته فقط ورودی خانم می گیرد. این رشته جز رشته های پرکشیک و پراسترس می باشد که این ویژگی ها باعث شده تا خانم ها تمایل چندانی برای ورود به این رشته نداشته باشند. بیشترین کارهایی که در بخش زنان به دستیاران این رشته آموزش داده میشود، عبارتند از: زایمان واژینال طبیعی با یا بدون اپیزیوتومی، زایمان واژینال غیرطبیعی (فورسپس، وکیوم و بریچ)، انواع سزارین، مراقبت از حاملگی های پرخطر، سرکلاژ، کورتاژ تخلیه ای، کورتاژ مول، هیسترکتومی (ابدومینال و واژینال)، حاملگی اکتوپیک، سیستکتومی تخمدان و میومکتومی. برخلاف رشته های داخلی و جراحی، ورود به دوره های فلوشیپ این رشته بسیار دشوار است و تنها تعداد اندکی مورد پذیرش قرار میگیرند.
حدود نیاز به تربیت متخصص در این رشته در ده سال آینده:
براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سهم متخصصین به جمعیت به طور متوسط، یک نفر به ازای هر ۲۰ هزار نفر جمعیت برآورد می شود. تعداد نیاز به این تخصص در کشور برای حال حاضر ۳۵۰۰ نفر و برای ۱۰ سال آینده، حدود ۴۰۰۰ نفر خواهد بود. در حال حاضر حدود ۲۵۰۰ نفر متخصص این رشته در کشور مشغول خدمت هستند.
لذا حدود نیاز کشور به تربیت نیرو در این حیطه تخصصی تا ۱۰ سال آینده، ۱۵۰۰ نفر و با کسر افرادی که طی ۱۰ سال آتی از عرصه خدمات در این حیطه خارج می شوند، حدود ۱۶۰۰ نفر خواهد بود. با این حساب، نظر به اینکه در حال حاضر، در ۲۶ دانشگاه در این رشته، دستیار تخصصی تربیت می شوند، توزیع پذیرش دستیار در بین ۲۶ دانشگاه فوق باید سالانه ۱۶۰ دستیار باشد.
بازار کار و آینده شغلی: با توجه به افزایش رشد جمعیت که به دلیل افزایش موالید زنده در سال های اخیر بوده، به نظر می رسد نیاز به متخصص زنان و زایمان روز به روز بیشتر می شود. نیاز فعلی کشور نیز نشان دهنده فرصت های شغلی زیادی برای این متخصصین می باشد.
توجه: رشته های فلوشیپ این رشته عبارتند از: ۱) انکولوژی زنان، ۲) نازایی و ناباروری، ۳) پریناتولوژی، ۴) اختلالات کف لگن در زنان، ۵) لاپاراسکوپی (جراحی درون‌بین زنان).
